สวนสี่ฤดู…แนวคิดการจัดสวนในบ้าน ให้ตอบโจทย์ทุกช่วงวัย

cover

แค่จั่วหัวเรื่องว่า ‘สวนสี่ฤดู’ สำหรับสภาพอากาศในเมืองไทย คงทำให้คนอ่านถึงกับขมวดคิ้ว เพราะเป็นที่รู้กันว่า พื้นที่ส่วนใหญ่ในประเทศไทยเรา พ.ศ. นี้ มีเหลือแค่สองฤดูเท่านั้น คือฤดูร้อนที่มีฝนตก และฤดูร้อนที่ฝนแล้ง แล้วสวนสี่ฤดูนี่หมายถึงอะไร ก่อนที่จะสงสัยกันไปใหญ่ ก็ขอเฉลยว่า สี่ฤดู ที่ว่านี้ หมายถึงฤดูกาลของชีวิตคนเรา อันประกอบด้วย 4 ช่วงวัย คือ วัยเด็ก วัยหนุ่มสาว วัยกลางคน และ วัยสูงอายุ การสร้างสรรค์สวนในบ้านที่มีสมาชิกอยู่ร่วมกันหลายช่วงวัย จึงอุปมาได้กับการออกแบบสวนให้สวยงามและใช้ประโยชน์ได้ดีทั้ง 4 ฤดูกาลนั่นเอง

นอกจากอุปนิสัยและความชอบของคนเราจะแตกต่างกันไปในแต่ละคนแล้ว พฤติกรรมการใช้ชีวิตนอกบ้านของคนแต่ละวัยนั้นก็มีความแตกต่างกัน การจัดรูปแบบพื้นที่สวนให้รองรับกับลักษณะกิจกรรมของคนแต่ละวัยจึงมีรายละเอียดที่ต้องพิจารณา โดยสิ่งที่ต้องมุ่งเน้น ประกอบด้วย ประโยชน์ใช้สอย ความปลอดภัย ความสะดวกในการดูแลรักษา และสุนทรียภาพ

backyard-bloom-blooming-decoration-448366

ประโยชน์ใช้สอย – ดังที่กล่าวแล้วว่า การมีปฏิสัมพันธ์กับพื้นที่สวนของผู้คนแต่ละช่วงวัยนั้นแตกต่างกัน สำหรับวัยเด็ก ควรมีพื้นที่โล่งให้เขาได้ออกมาวิ่งเล่น ทั้งกลางแจ้งและในร่ม ส่วนวัยหนุ่มสาว สวนมักเป็นพื้นที่สำหรับการพักผ่อนหย่อนใจและงานอดิเรก จึงควรมีพื้นที่ร่มเงาและเฟอร์นิเจอร์สำหรับนั่งเล่นทำกิจกรรมนอกบ้านในวันหยุด หรือยามว่าง มีมุมที่เป็นส่วนตัว ไม่อับทึบ มีลมพัดเย็นสบาย และถ้าเป็นการใช้งานสวนสำหรับวัยกลางคน ก็ต้องพิจารณาจากสถานภาพหรืออาชีพ เพราะจะมีส่วนสำคัญในการวางแผนพฤติกรรม วัยนี้เป็นช่วงที่คนเรามีอาวุโส ถ้าเป็นคนชอบสังคม อาจมีมิตรสหายและบริวารเยอะ หรือเป็นหัวหน้าครอบครัว สวนจึงทำหน้าที่มากกว่าพื้นที่พักผ่อนหย่อนใจ แต่ยังเป็นพื้นที่ในการสังสรรค์ นันทนาการ ควรมีพื้นที่ราบโล่งมากพอที่จะใช้ทำกิจกรรมสังสรรค์นอกบ้านได้สะดวก มีไฟแสงสว่างที่เพียงพอในเวลากลางคืน และจัดวางตำแหน่งปลั๊กไฟเพื่อให้เสียบอุปกรณ์อิเลคโทรนิคส์ต่างๆได้ เพื่อประโยชน์ในการทำกิจกรรมได้ทั้งช่วงกลางวันและกลางคืน ในขณะที่การใช้พื้นที่สวนของผู้สูงอายุนั้น มีแนวโน้มจะมากกว่าวัยอื่น เพราะผู้สูงอายุส่วนใหญ่มักจะมีเวลาอยู่กับบ้านเยอะ หากออกแบบพื้นที่สวนให้มีความสบาย บรรยากาศปลอดโปร่ง มีแสงสว่างสดใส มีร่มเงาเพียงพอ และสามารถเข้าถึงได้สะดวก ไม่ว่าจะเป็นการเดิน หรือรถเข็น อาจเลือกปูพื้นแบบเรียบแข็งหรือใช้หญ้าเทียมเพื่อให้ง่ายต่อการใช้งาน และถ้าชอบปลูกต้นไม้ก็ควรมีการยกพื้นที่บางส่วนให้ยืนปลูกหรือนั่งปลูกได้แทนการนั่งยองๆ ก็จะดีมาก

family-picture-2333715

ความปลอดภัย – เป็นสิ่งสำคัญสำหรับทุกช่วงวัย ข้อควรระวังในการออกแบบพื้นที่สวนสำหรับเด็กคือ อุบัติเหตุจากการเล่น ความบาดเจ็บจากสิ่งที่เป็นอันตราย เช่น หนาม กิ่งของต้นไม้ใหญ่ พืชและสัตว์มีพิษ ควรเลี่ยงการทำสวนที่มีซอกมุมอับทึบหรือมืดครึ้ม แหล่งน้ำที่ลึกจนอาจเป็นอันตราย สำหรับคนวัยหนุ่มสาว มีความคล่องตัวและรู้จักระแวดระวังภัยเป็นพื้นฐาน แต่ก็ต้องระวังไม่เลือกปลูกพืชที่เป็นตัวกระตุ้นภูมิแพ้ ในขณะที่สิ่งพึงระวังของสวนสำหรับวัยกลางคนคือ อุบัติเหตุที่เกิดจากการสะดุด ลื่น หกล้ม บาดเจ็บจากของแหลมคม เช่นเดียวกับวัยผู้สูงอายุ ที่นอกจากจะเดินไม่ค่อยถนัดแล้วสายตาอาจจะไม่ค่อยดีด้วย จึงต้องเลี่ยงการทำพื้นที่สวนที่มีลักษณะเสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุต่างๆ พื้นทางเดินต้องไม่ลื่นเมื่อเปียก ไม่มีซอกมุมอันตราย มีแสงสว่างเพียงพอ ไม่มีพืชที่เป็นพิษหรือมีส่วนแหลมคม รวมถึงกิ่งหรือผลของไม้ยืนต้นก็ต้องระวังไม่ให้เป็นแบบที่เปราะร่วงง่าย เพราะผู้สูงวัยจะมีการเคลื่อนไหวที่ไม่คล่องแคล่วเหมือนคนอายุน้อย หากมีผลหรือกิ่งไม้ขนาดใหญ่ร่วงลงมาเมื่อมีลมแรงหรือหลังพายุฝน อาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้ หากติดตามข่าวก็อาจได้ยินว่า ไม่นานมานี้ มีนักวิชาการระดับประเทศท่านหนึ่ง เสียชีวิตเพราะต้นไม้ในบ้านล้มทับ ฟังดูเหลือเชื่อ แต่ก็ไม่ควรประมาท

man-and-woman-laying-on-picnic-mat-1780357

ความสะดวกในการดูแลรักษา – สิ่งนี้เป็นปัจจัยสำคัญที่มองข้ามไม่ได้เลยหากต้องการให้สวนสวยไปนานๆ และรองรับการใช้งานได้เต็มประสิทธิภาพ เพราะไม่ว่าใครก็อยากได้สวนที่สวยสะอาดตา ไม่รก ไม่กลิ่นรบกวน พื้นที่สวนสำหรับเด็กๆ ควรมีพื้นผิวที่เรียบ ทำความสะอาดง่าย ระบายน้ำได้ดี หากต้องการพื้นผิวนุ่มเพื่อทำเป็นลานวิ่งเล่น อาจเลือกใช้หญ้าเทียม หรือพื้นทราย เพราะพื้นดิน พื้นหญ้าจะเฉอะแฉะง่ายเมื่อเปียก ถ้าเป็นสวนสำหรับคนวัยหนุ่มสาวที่รักกิจกรรมกลางแจ้งหรือชอบปลูกต้นไม้ จะเลือกใช้เป็นพื้นหญ้าก็ได้ ถ้าไม่เห็นว่าการตัดหญ้าเป็นภาระ เลือกปลูกไม้ยืนต้นที่ดอก ใบ และผลไม่ร่วงในจุดที่ต้องการร่มเงา จะได้ความรู้สึกที่ดีกว่าการกางร่มหรือสร้างศาลา การเลือกเฟอร์นิเจอร์สนามควรให้มีความคงทน คุ้มแดดฝน ทำความสะอาดง่าย ไม่เป็นแหล่งสะสมเชื้อรา เพี่อที่จะใช้งานได้ประจำ ไม่ต้องหมั่นซ่อมบำรุง เลือกปลูกพืชพันธุ์ไม้ประดับที่ไม่โตเร็วจนเป็นภาระต้องตัดแต่งบ่อย และดูแลง่าย เพราะคนวัยนี้มีภาระต้องออกไปทำงานนอกบ้านเยอะ ไม่ค่อยมีเวลาดูแลสวน หากชอบตกแต่งสวนด้วยไม้ดอกควรซื้อเป็นกระถางมาวางหรือแขวน และซื้อมาเปลี่ยนเมื่อโทรม จะลดภาระในการดูแลได้มาก สำหรับวัยกลางคนและวัยสูงอายุนั้น แม้จะมีเวลาอยู่กับบ้านและสวนมากกว่าหนุ่มสาว แต่ร่างกายอาจไม่สะดวกกับการใช้แรงงานหนัก ถ้าต้องดูแลสวนด้วยตัวเอง ควรลดทอนองค์ประกอบที่เป็นภาระ เช่น ไม่ทำสวนขนาดใหญ่เกินไป ไม่ปลูกต้นไม้ที่ใบร่วง ไม่ปลูกต้นไม้ในจุดที่เข้าไปดูได้ยาก เช่น แขวนไว้ในที่สูงๆก็รดน้ำลำบาก หรือมีพื้นที่ลาดชัน ไม่เลือกไม้โตเร็วที่ต้องตัดแต่งบ่อย

woman-holding-dslr-camera-standing-near-green-leafed-plant-1666462

สุนทรียภาพ – การรับรู้ถึงความงามเป็นเรื่องละเอียดอ่อน สุนทรียภาพของสวนสำหรับวัยเด็กอาจหมายถึงสวนที่มีดอกไม้สีสันสวยงาม มีของเล่นประดับสวนที่ดูตื่นตาตื่นใจ มีสิ่งน่าสนใจในธรรมชาติให้ค้นหาเรียนรู้ แต่เมื่อถึงวัยหนุ่มสาว สุนทรียภาพของสวนอาจหมายถึงดีไซน์ที่ดูโดดเด่น ถ่ายรูปออกมาแล้วสวยเก๋สะดุดตา ในขณะที่สุนทรียภาพในสวนสำหรับวัยกลางคนอาจหมายถึงการได้เห็นสวนที่สวยสะอาดตา ธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์ บรรยากาศที่สงบใจ กลิ่นดอกไม้หอมรวยรินที่ลอยมากับสายลม ส่วนสิ่งสวยงามสำหรับวัยสูงอายุนั้น อาจหมายถึงการได้เฝ้ามองการผลิบาน การเติบโต ของพืชพันธุ์ไม้และสิ่งมีชีวิตเล็กๆที่น่ารักในสวน สุนทรียภาพของสวนคือสิ่งที่ช่วยเติมเต็มสัมผัสสำหรับคนทุกช่วงวัยให้มีความสุขและอิ่มเอมใจ

นอกจากนี้ สิ่งสำคัญสำหรับสวนของทุกคนคือ การเตรียมพื้นที่สำหรับกำจัดขยะชีวภาพในสวนให้เพียงพอ และควรศึกษาการทำปุ๋ยหมักจากเศษต้นไม้ใบหญ้า เพื่อที่จะลดภาระในการขนใบไม้กิ่งไม้ในสวนไปทิ้งทำลายนอกบ้าน แต่สามารถเปลี่ยนมาเป็นปุ๋ยที่ใช้ประโยชน์ในการปลูกพืชได้ ช่วยประหยัดเงินค่าปุ๋ย ลดการใช้สารเคมี ทั้งเพื่อบำรุงและกำจัดศัตรูพืช ก็จะเป็นการช่วยดูแลสิ่งแวดล้อมได้อีกทางหนึ่ง

ด้วยข้อพิจารณาเหล่านี้ การมีสวนสี่ฤดู ที่ให้ความสุขกับทุกคนในครอบครัว ก็ไม่ใช่เรื่องเหลือบ่ากว่าแรงอีกต่อไป

Garden is a happy place for all ages. If we think of each age range as a season, we can divide people’s ages into 4 seasons, and that’s why we call a garden that is perfect for all ages, A Four-Season Garden.

What to consider in the making of a four-season garden in your home includes; function, safety, maintenance and aesthetics. People in each age range have different activities, the functional design is the most important factor to make our garden a happy place for all ages. Garden should be a safe place for everyone. Preventing all the dangers that could possibly happen in our garden is a must. A good garden should be easy for maintenance in order to lower the cost, labor and risk for accident. Aesthetics of the garden can be made by a deep sense of fulfillment for a natural happiness.

 

 

Related posts:

You may also like...